Historische epistemologie

Historische epistemologie (historical epistemology of épistémologie historique) verwijst naar een stroming in de wetenschapsfilosofie. Hoewel er verscheidene auteurs en projecten onder deze noemer vallen, hebben ze het vertrekpunt gemeen dat filosofische vraagstukken over kennis en wetenschap best vanuit een wetenschapshistorisch oogpunt worden benaderd. Prominente auteurs die met dit label worden gelinkt zijn Gaston Bachelard, Georges Canguilhem en Ludwik Fleck, of recenter Ian Hacking en Hans-Jörg Rheinberger.

In tegenstelling tot andere vormen van wetenschapsfilosofie, zoals die binnen de analytische filosofie toonaangevend zijn, stellen historische epistemologen dat inzicht in het functioneren en zelfs in de evaluatie van wetenschap pas verkregen kan worden vanuit een historisch oogpunt. Zo'n historische invalshoek is nodig omdat het hetzij een realistischer beeld geeft van hoe de wetenschappelijke praktijk er feitelijk aan toegaat, hetzij omdat wetenschap pas haar rationaliteit en functioneren toont doorheen een historisch proces. In die zin is enkel focussen op hedendaagse wetenschap, of één geïsoleerde wetenschappelijke theorie, onvoldoende.